Γυναίκα! Το μισό του ουρανού, το μισό της Γης. Ο Παράδεισος για κάποιους, η κόλαση για άλλους. Ούτως ή άλλως, οι γυναίκες αριθμούν πάνω από τον μισό πληθυσμό του πλανήτη μας. Ασχολήθηκαν μ’ αυτήν πολλοί. Ποιητές, συγγραφείς, ζωγράφοι, καλλιτέχνες την αποθέωσαν και άλλοι της έριξαν το ανάθεμα.

Είχα την τύχη να γεννηθώ σε χωριό, κοντά στη φύση, και τα πρώτα μου ακούσματα ήταν τα κελαηδήματα των πουλιών, το ζουζούνισμα των εντόμων την άνοιξη, οι φωνές των οικόσιτων ζώων και τα μουσικά μου ακούσματα ήταν τα δημοτικά μας τραγούδια σε χαροκόπια και γιορτάσια των απλών ανθρώπων του λαού, που με ευλόγησε ο Θεός και συμμετείχα. Αγάπησα πολύ το δημοτικό μας τραγούδι, ανεκτίμητο κομμάτι της παράδοσης του λαού μας, και τώρα που ήρθαν τα δύσκολα, βάζω κι εγώ ένα λιθαράκι στην προσπάθεια που γίνεται για τη διάσωση των ιερών και των οσίων.

Δημοτικό τραγούδι, ποίηση του λαού μας μεγάλης λογοτεχνικής αξίας, σε γλώσσα στρωτή, απλή, όμορφη, με παρομοιώσεις, αλληγορίες, προσωποποιήσεις, διαμάντια και μαλάματα της ευαίσθητης ψυχής του λαού μας. Μέσα από τα τραγούδια του ο λαός εκφραζόταν. Τραγουδούσαν οι άνθρωποι τις χαρές και τις λύπες τους, τη χιλιάκριβη τη λευτεριά, την πίκρα, τα βάσανα και τα σκοτάδια της σκλαβιάς, τον έρωτα, τη χαρά της ζωής, τους αγώνες και τις αγωνίες τους, τα συναισθήματά τους. Το δημοτικό τραγούδι έρχεται από πολύ μακριά, από τις ραψωδίες του Ομήρου, τα ακριτικά, τα κλέφτικα, και φθάνει ως το σήμερα. Είναι τ’ αχνάρια, τα βήματα και η περπατησιά ενός λαού στις χιλιετηρίδες που πέρασαν. Για τη μεγάλη αξία των δημοτικών μας τραγουδιών έχουν γράψει πολλοί Έλληνες και ξένοι. Οι συλλέκτες των δημοτικών μας τραγουδιών και οι συλλογές είναι εκατοντάδες. Το δημοτικό τραγούδι είναι ένα κομμάτι της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των Ελλήνων, είναι οι ρίζες μας και η ταυτότητά μας.

Ζώντας τα πιο πολλά χρόνια μου σε χωριά, κοντά στους απλούς ανθρώπους, γνώρισα τη δύσκολη ζωή τους με τους πολλούς κόπους και πόνους και τις λιγοστές χαρές τους. Όχι πως δεν τα γνώριζα όλα αυτά, αφού από αγροτική οικογένεια κατάγομαι.

Έζησα από κοντά το θάρρος, την εργατικότητα, τη δύναμη, την υπομονή, την επιμονή και την αποφασιστικότητά τους. Θαύμασα πολύ τις γυναίκες του λαού, τις αγρότισσες, για το πώς κατάφερναν να κάνουν τόσα πράγματα. Αυτές οι γυναίκες ήταν η μια κολόνα που στήριζαν το σπίτι, την οικογένεια. Στο σπίτι νοικοκυρές, δέσποινες, στα παιδιά δασκάλες, στους γονείς βοηθός, στον σύντροφο στήριγμα, εργάτριες στο χωράφι και στα ζώα. Και όλα αυτά σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, που ήθελε τη γυναίκα πολλά βήματα πίσω από τον άνδρα. Και όμως, οι γυναίκες αυτές πορεύονταν ολοζωής με αγάπη, αυτοθυσία, υπομονή και επιμονή για το σπίτι και τους ανθρώπους τους.

Θαυμάζοντας αυτές τις γυναίκες, με πρώτη τη ΜΑΝΑ μου, σκέφτηκα να σεργιανίσω στον όμορφο, πολύχρωμο κι ευωδιαστό χώρο του δημοτικού μας τραγουδιού και να τολμήσω να καταγράψω μέσα από τους στίχους του τι έγραψαν οι απλοί άνθρωποι του λαού για τη γυναίκα.

Φυσικά δεν είναι δυνατόν να τα συμπεριλάβω όλα, γιατί το θέμα είναι μεγάλο και πολύ εκτεταμένο. Γι’ αυτό ζητώ την κατανόηση και την επιείκεια των αναγνωστών και όλων όσοι αγαπούν τα δημοτικά τραγούδια για παραλείψεις και ατέλειες.

Γαρυφαλλιά Κατσαμπάνη-Τσαγκάρη